Niebieska karta

Niebieska Karta

Instytucjonalnym narzędziem służącym do przeciwdziałania przemocy w rodzinie jest procedura „Niebieskie Karty”, którą definiuje ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, znowelizowana 10 czerwca 2010 roku.
Początkowo procedura znajdowała się w zakresie działań tylko policji – po okresie pilotażowym realizowanym na warszawskiej Ochocie, w 1998 roku została wprowadzona powszechnie. Ulepszona wersja (obowiązująca dzisiaj) została wprowadzona kilkanaście lat później Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 roku (weszło w życie 18 października 2011 roku).

Procedura przewiduje ścisłą współpracę policji, pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, oświaty oraz ochrony zdrowia w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Precyzuje ich obowiązki w ramach procedury – są to m.in. diagnoza sytuacji i potrzeb osoby doświadczającej przemocy, informowanie jej o możliwościach wsparcia i działania zmierzające do poprawy położenia osoby krzywdzonej. 

Procedura zostaje wszczęta, gdy jeden z przedstawicieli służb wypełnieni formularz „Niebieskiej Karty – A”. Zobowiązani są do tego: policjanci, pracownicy socjalni, przedstawiciele ochrony zdrowia (lekarz, pielęgniarka, ratownik medyczny), reprezentanci oświaty (nauczyciel, pedagog) i gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Wszczęcie procedury nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie.

Akty prawne

Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 10 czerwca 2010 roku 
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 roku w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta 

Etapy

 Pierwszy etap 

• kontakt osoby doświadczającej przemocy z przedstawicielem służb: interwencja policji, wizyta u lekarza po pobiciu, powiadomienie pracownika socjalnego o faktach przemocowych (np. podczas przeprowadzania rodzinnego wywiadu środowiskowego), spotkanie dziecka z pedagogiem lub nauczycielem w szkole, zgłoszenie się po pomoc do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych
• wypełnienie formularza „Niebiskiej Karty – A” zawierającego poza danymi osoby doświadczającej przemocy i podejrzanej o jej stosowanie również opis miejsca zdarzenia i sytuacji przemocowych
• przekazanie osobie dotkniętej przemocą w rodzinie formularza „Niebieskiej Karty – B”, będącej pisemną formą pouczenia (w przypadku dziecka Niebieską Kartę – B przekazuje się rodzicowi lub opiekunowi, który nie jest osoba podejrzewaną o stosowanie przemocy
• osobę doznającą przemocy w rodzinie zaprasza się na pierwsze spotkanie grupy roboczej powoływanej przez przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego w związku z wszczętą procedurą.

Drugi etap

• zaproszenie osoby dotkniętej przemocą na spotkanie grupy roboczej i opracowanie indywidualnego planu pomocy
  W obecności osoby pokrzywdzonej członkowie grupy roboczej dokonują analizy sytuacji rodziny i wypełniają formularz Niebieskiej Karty – C. Niestawiennictwo osoby doznającej przemocy na pierwsze posiedzenie grupy nie wstrzymuje dalszych prac. Indywidualny plan pomocy obejmuje ogół działań podejmowanych przez osobę pokrzywdzoną w celu zmiany jej sytuacji życiowej, które są realizowane we współpracy z przedstawicielami instytucji: pracownikiem socjalnym, dzielnicowym, pedagogiem szkolnym, pielęgniarką środowiskową, kuratorem sądowym, także prokuratorami i reprezentantami organizacji pozarządowych.
• działania w stosunku do sprawcy przemocy
  • diagnoza sytuacji rodzinnej, informowanie o konsekwencjach stosowania przemocy wobec bliskich
  • rozmowa pod kątem nadużywania alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub leków
  • motywowanie do zmiany zachowań, zachęcanie do udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych

Znowelizowana ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie dała nowe możliwości prawne ułatwiające interwencję wobec sprawców przemocy również w ramach procedury NK. Najważniejszymi są m.in.:

• nakaz opuszczenia przez sprawcę przemocy lokalu zajmowanego wspólnie z osobą pokrzywdzoną
• zakaz zbliżania się sprawcy przemocy do osoby pokrzywdzonej
• zobowiązanie sprawcy przemocy do uczestnictwa w programach edukacyjno-korekcyjnych (bez zgody skazanego)

Jeżeli członkowie grupy roboczej w trakcie diagnozowania sytuacji rodziny stwierdzą popełnienie przestępstwa, są zobowiązani do powiadomienia organów ścigania.

Zakończenie procedury następuje w dwóch przypadkach:

• ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia zaprzestaniu jej dalszego stosowania i po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy
• rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań

Ważne!
Procedurę Niebieskie Karty prowadzi się niezależnie od innych postępowań – karnych, rodzinnych bądź cywilnych.